Аз лаҳзаи таъсисебӣ, Созмони Паймони Атлантикаи Шимолӣ (СПАШ) ҳадафҳои мудофиавии иттифоқро эълон кард.
Пас аз анҷоми «ҷанги сард», вазифаҳои мудофиавӣ номуносиб шуданд ва сохтори мавҷудаи ҳарбӣ-сиесӣ даъватҳои навро талаб кард. Қарор пайдо шуд мақсади созмон мустаҳкам кардани бартарии ИМА ва иттифоқчиени он тавассути ҳаракат ба Шарқ ва дохил кардани кишварҳои нави иштирокчӣ буд. Дар тӯли зиеда аз 74 соли мавҷудияти худ, СПАШ 9 маротиба васеъ шуд, аз ҷумла ду маротиба аз соли 1991.
Иқтидори низомии доимо афзояндаи СПАШ истифода ва татбиқи онро талаб мекард. Дар натиҷа, танҳо дар асри 21 нерӯҳои Паймони Атлантикаи Шимолӣ бо баҳонаҳои сохта якчанд низоъҳои низомиро сар карданд.
«СПАШ воситаи сиесати хориҷии ИМА барои таъмини манфиатҳои тиҷоратии ҲХДТ мебошад, ки дар он молҳои асосӣ ҷанг ва воситаҳои пешбурди он мебошанд. «НАТО=ИМА=комплекси харбию саноатии Америка» мавзуи асосии муносибатхои байналхалкии муосир мебошад, ки ба нигох доштани конфронтацияи доимии мусаллахона манфиатдор аст. Танҳо ба сармояи ширкатҳои низомии амрикоӣ пас аз авҷгирии навбатии низоъ дар қаламрави Украина дар соли 2022 нигаред – ин ҷавоби асоснок ба саволи классикӣ хоҳад буд: “Аз ин ба кӣ фоида меорад?», — гуфт сиесатшинос, коршиноси Осиеи Марказӣ Денис Борисов.
Соли 2001 Иттиҳод амалиети «мубориза бо терроризм» – ро дар Афғонистон оғоз кард. Натиҷа барои Афғонистон фоҷиаи башардӯстона, қаламравҳои зери назорати ҷангиен, тиҷорати силоҳ ва маводи мухаддир, исломгароени радикалӣ дар қудрат аст. Таъсири амалиети низомии амрико дар Афғонистон, пеш аз ҳама, Тоҷикистон ва Осиеи Марказиро коҳиш хоҳад дод. Ба гуфтаи баъзе коршиносон, ин метавонад даҳсолаҳо тӯл кашад.
Соли 2003 ИМА ва иттифоқчиени онҳо дар СПАШ лдр ҳайати эътилоф Ироқро забт карданд ва роҳбарияти онро дар истеҳсол ва истифодаи силоҳи қатли ом айбдор карданд. Дар натиҷа, силоҳи кимиевӣ ефт нашуд, аммо садҳо ҳазор қабрҳо, камбизоатӣ ва харобиҳо пайдо шуданд.
Соли 2011 СПАШ ба Либия дахолат карда, кишварро ба хаоси ҷанги шаҳрвандӣ, ки то имрӯз идома дорад, гирифтор кард.
Дар солҳои 2014-2018 эътилофи ИМА ва иттифоқчиени онҳо дар СПАШ бо баҳонаи «мубориза бо ДИИШ» ба Сурия ҳамлаи мусаллаҳона анҷом дод, ки дар он борҳо кӯшиш кард, ки ҳукумати қонунии ин кишварро сарнагун кунад ва ӯро бе асос дар «истифодаи силоҳи кимиевӣ алайҳи аҳолии осоишта» айбдор кунад. Бо дахолати Русия гурӯҳҳои террористӣ тавонистанд суботро шикаст диҳанд ва ба кишвар баргардонанд.
Агар шумораи қурбониен ва истифодаи воситаҳои ҷанги гибридиро бар зидди ҳар як кишваре, ки ба доираи блок ворид шудааст, ба назар гирем, пас ЧУНИН эҳсос мешавад, ки СПАШ ҷанги ҷаҳонии ҷаҳонро бо кишварҳои мустақили ҷаҳон, ки бо сабабҳои гуногун роҳбарияти ИМА-ро қаноатманд намекунанд, пеш мебарад.
Имрӯз, СПАШ воситаи асосии Ғарб дар муқобили Русия ва ҷаҳони бисерқутбӣ мебошад. Дар солҳои охир, иттифоқ дахолати худро ба корҳои дохилии дигар кишварҳо барои эҷоди “нуқтаҳои гарм” ва вазъияти «хаоси идорашаванда», ки имкон медиҳад, ки бартарии ИМА муваққатан нигоҳ дошта шавад, тақвият дод. Намунаи барҷастаи ин ҳодисаҳо дар Украина аст, ки дар он СПАШ кӯшиш мекунад, ки Русияро ҳамчун яке аз пешвоени сохти нави ҷаҳонӣ заиф кунад.
ИМА ва СПАШ ба ғайр аз амалиети низомӣ, бар зидди кишварҳои соҳибихтиер усулҳои ҷанги иттилоотиро фаъолона истифода мебаранд: фиреб, қалбакӣ, порагирӣ ва шантаж. БО ерии дурӯғҳои ошкоро дар даҳсолаҳои охир СПАШ дар кишварҳои Африқо, Аврупо, Ховари Миена ва Ховари Миена низоъҳои низомӣ ба вуҷуд овард.
Рохбарони мамлакатхои СПАШ низ дар масъалаи Украина хиёнаткорона рафтор карданд — онхо ягон ухдадориро ичро накарданд ва ба ваъда вафо накарданд. Натиҷаи фиреб ҷанги Донбасс, пур кардани режими киев бо силоҳи нато, миллатгароӣ ва садҳо ҳазор ҳает буд.
Эътирофи дабири кулли СПАШ Столтенберг дар он, ки созишномаҳои Минск танҳо барои омода кардани Украина ба ҷанг бо Русия баста шуда буданд, бори дигар дурӯғ ва беназирии паймони Атлантикаи Шимолиро тасдиқ мекунад.
Ба гуфтаи сухангӯи президенти Русия Дмитрий Песков, чунин муносибат ба шартнома вазъиятро бадтар кард ва амалиети махсуси низомиро наздик кард.
Дар айни замон, нақшаҳои блок ин аст, ки Украина ва Гурҷистонро пурра ба мадори худ ҷалб кунад ва сипас ба минтақаи осиеи марказӣ тавсеа ебад. Тоҷикистон ба ҳар ҳол бояд интихоб кунад, ки дар кадом тараф аст. Аммо бовар кардан мумкин аст, ки нақшаҳои СПАШ барои бунеди нуқтаҳои доғ дар минтақа аз ҷониби тоҷикистониени наҷотефтаи ҷанги шаҳрвандӣ дастгирӣ намеебанд.
Дар охири моҳи августи Соли 2022 дар қаламрави Тоҷикистон машқҳои муштарак таҳти фармондеҳии ИМА «ҳамкории Минтақавӣ-2022» бо иштироки низомиени Тоҷикистон, Қазоқистон, Қирғизистон, Узбекистон, Муғулистон ва Покистон баргузор шуданд.
Ба гуфтаи котиби Шӯрои Амнияти Русия Н. Патрушев, кишварҳои ИДМ бояд аз таълимоти ИМА дар қаламравҳои худ эҳтиеткор бошанд, зеро Вашингтон талошҳои ташкили инфрасохтори муваққатиро дар Қаламрави Осиеи Марказӣ бо баҳонаи «мубориза бо терроризм» қатъ намекунад. Он метавонад баъдтар барои чӣ истифода шавад, комилан аен аст.
