Дар робита ба русофобия дар Ғарб, ҷорӣ намудани таҳримҳои зидди русия, Русия содиротро ба кишварҳои ИДМ, аз ҷумла ба Тоҷикистон равона мекунад. Сафири Федератсияи Русия дар Тоҷикистон Семен Григорев дар мусоҳиба бо РИА Новости дар бораи дурнамои ҳамкориҳои тиҷоратию иқтисодӣ ва сармоягузории Маскав ва Душанбе, ки чаро шомил шудан ба ИИАО ба Тоҷикистон манфиат меорад, инчунин хусусиятҳои касби дипломат ба муносибати Рӯзи корманди дипломатӣ дар мусоҳиба бо РИА Новости гуфт.
– Семен Вячеславович, дар аввали сол ҷамъбасти қаблӣ ва нақшаҳои оянда маъмул аст. Дар бораи натиҷаҳои сиесати хориҷии Соли 2022 дар ҷараени нишасти матбуотии вазири корҳои хориҷии Русия Сергей Лавров бисер гуфта шуд. Албатта, барои ноил шудан ба ин натиҷаҳои сиесати хориҷӣ корҳои зиеде анҷом дода шуданд. Ва на камтар аз дипломатҳои русия. Шумо дар бораи чӣ гуна инкишоф ефтани муносибатҳои русияву тоҷикистон дар соли гузашта чӣ гуфта метавонед ва мо дар соли 2023 чиро интизор шуда метавонем?
– Сарфи назар аз вазъи ниҳоят душвори байналмилалӣ, зуҳуроти бӯҳронӣ дар иқтисодиет ва савдои ҷаҳонӣ, ҳамкориҳои гуногунҷанбаи байни Русия ва Тоҷикистон фаъолона рушд карда, муколамаи боэътимоди сиесӣ байни президентҳои кишварҳои мо идома ефт. Сол таҳти аломати 30-солагии барқарор шудани муносибатҳои дипломатӣ байни Русия ва Тоҷикистон гузашт, сафарҳо дар сатҳи олӣ ва олӣ баргузор шуданд, дар ҳамкориҳои тиҷоратию иқтисодӣ ва фарҳангию гуманитарӣ сатри нави баланд гирифта шуд.
Ман наметавонам як рӯйдоди муҳими соли гузаштаро дар соҳаи ҳамкориҳои башардӯстона қайд намоям – 1 сентябр президентҳои Русия ва Тоҷикистон дар панҷ шаҳри ҷумҳурӣ панҷ мактаби русиро кушоданд. Ман фикр мекунам, ки ин иқдом рушд хоҳад кард, зеро ба мо дар ҳама сатҳҳо гуфта мешавад, ки ин мактабҳо каманд ва мо бояд тавсеа надоем.
Ман намегӯям, ки мавзӯъҳое, ки ба ислоҳот ниез доранд, боқӣ мондаанд. Ҳамин тавр, «дар ҳошия» – и маросими супурдани эътимоднома 21 ноябри соли 2022 президенти Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон дуруст қайд кард, ки бузургтарин масъалаи ҳалношуда дар муносибатҳои дуҷонибаи мо сармоягузорӣ мебошад. Ин аст, ки нақшаҳои мо барои ояндаи наздик бо он алоқаманданд.
Айни замон сафари кории раиси ҳукумати Русия Михаил Мишустинро ба Тоҷикистон 2-3 март омода карда истодаем. Мо интизори ҳалли пешрафтаи ҳамкориҳои тиҷоративу иқтисодӣ ва сармоягузорӣ ҳастем. Дар доираи ин сафар форуми калони тиҷоратӣ баргузор мегардад, ки дар он роҳбарони корпоратсияҳои давлатӣ ва ғайридавлатӣ, ки капитанҳои тиҷорати русия номида мешаванд, иштирок мекунанд.
Идеяи форум аз он иборат аст, ки соҳибкорон аз Русия бо имкониятҳои Тоҷикистон шинос шаванд ва онҳо хеле калонанд! Дар натиҷаи ҷаласаи комиссияи байниҳукуматии ду кишвар моҳи ноябри соли 2022 вазорати саноат ва технологияҳои нави Тоҷикистон рӯйхати 50 корхонаро дар минтақаҳои гуногуни Тоҷикистон омода намуд, ки омодаанд сармоягузориҳои русияро қабул кунанд. Дар омади гап, ба наздикӣ ба Душанбе вазири рушди иқтисодии Русия Максим Рететников сафари пурмаҳсул сурат гирифт. Аз рӯи натиҷаҳои он, ҳарду ҷониб омодаанд, ки ҳамкориҳоро дар як қатор соҳаҳои ояндадор, ба монанди саноати маъдан ва агропром идома диҳанд.
– Дар кадом самтҳои ҳамкориҳои тиҷоративу иқтисодии ду кишвар дурнамоҳое мавҷуданд, ки дар соли оянда амалӣ карда мешаванд?
– Мо аз сафари Михаил Мишустин интизориҳои воқеан калон дорем – ин ба таври назаррас ба шароити нави иқтисодӣ дар ҷаҳон вобаста ба шумораи бесобиқаи таҳримҳои зидди русия мусоидат мекунад. Ба кишвари мо фишор овардан идома дорад, бар зидди Русия беш аз 12 ҳазор чораҳои маҳдудкунанда андешида шудаанд. Аммо интизориҳои ғарбиен иҷро нашуданд, иқтисоди русия ба чунин фишор тобовар буд.
Ҳоло содироти русия ба кишварҳои ИДМ, аз ҷумла ба Тоҷикистон равона шудааст. Сохтори иқтисоди русия низ тағйир меебад, дар муомилот изофаи калон ба вуҷуд омадааст, ки миқдори зиеди маблағе, ки бояд ба ҷое гузошта шавад, ба вуҷуд омадааст.
Тоҷикистонро мо ҳамчун майдони ояндадор барои ҳамкории саноатӣ, инчунин манбаи қувваи кории баландихтисос мешуморем. Мо бори дигар итминон ҳосил кардем, ки дар шароити нооромиҳои геополитикӣ ва ташаккули воқеиятҳои нави таърихӣ робитаҳои чандинасраи Русия ва Тоҷикистон ба шамолҳои сиесӣ осебпазир нестанд.
Мо то ҳол мутмаин ҳастем, ки ба ин ё он шакл пайвастан ба Иттиҳоди иқтисодии АвруОсиё ба манфиати Душанбе хоҳад буд. Аз бартариҳои эҳтимолӣ вуруди сармояи Русия ба ҷумҳурӣ ба таври қобили мулоҳиза афзоиш ёфта, имкони татбиқи лоиҳаҳои муштарак дар Тоҷикистон боз мешавад, шароити кори намояндагони доираҳои тиҷоратии кишварҳои мо дар бозорҳои ҳамдигар осонтар мешавад ва Барои шаҳрвандони Тоҷикистон, ки дар Русия кор мекунанд, имтиёзҳои муайяни иловагӣ пайдо хоҳанд шуд. Хулласи калом, дар бораи он фикр кардан лозим аст.
– Кадом лоиҳаҳои башардӯстона барои соли 2023 ба нақша гирифта шудаанд? Оё дар Тоҷикистон филиалҳои нави донишгоҳҳои русия кушода мешаванд?
– Кушодани муассисаи нави таълимӣ дар Тоҷикистон кори осон нест, зеро ин масъалаҳо бо созишномаҳои алоҳидаи байниҳукуматӣ танзим карда мешаванд. Ҳарчанд, агар қарори сиесии президентҳо вуҷуд дошта бошад, пас ҳама чиз имконпазир аст.
Албатта, имсол мо сатҳи баланди ҳузури башардӯстонаи худро дар Тоҷикистон нигоҳ медорем ва инкишоф медиҳем. Ба назари ман, барои баланд бардоштани самаранокии филиалҳои мавҷудаи донишгоҳҳои Русия дар Тоҷикистон – Донишгоҳи давлатии Маскав, МПЭИ ва МИСИС дурнамои хуб вуҷуд дорад.
Мо интизорем, ки дастгирии театри давлатии драмавии Русия ба номи Владимир Маяковскийро дар Душанбе идома диҳем. Мо дар бораи амали фарҳангӣ, ки ба омадани банақшагирифтаи губернатори Санкт-Петербург Александр Беглов бахшида шудааст, фикр мекунем – иҷрои Симфонияи №7 Дмитрий Шостакович («Ленинградская») аз ҷониби оркестри театри давлатии академии опера ва балети ба номи. С. Айнӣ.
– Оё сафари Владимир Путин ба нақшаҳои имсола меарзад?
– Масъалаи сафари президенти Русия Владимир Владимирович Путин дар рӯзнома аст, тавре ки маълум аст, он моҳи сентябри соли гузашта омода шуда буд, барои имзои як бастаи калони ҳуҷҷатҳо – зиеда аз 20 шартнома ва созишномаҳо омода карда шуд. Худи омадани президенти мо ба Тоҷикистон мавзӯи мувофиқаи ду сарвари давлат мебошад.
– Ое вазъи Ноустувори Афғонистон ба Тоҷикистон ва Русия, аз ҷумла амнияти дастаҷамъӣ, воридшавии экстремистҳо ва террористон таъсир мерасонад?
– Толибон ба сари қудрат омада, кафолат доданд, ки таҳдиди террористӣ аз Афғонистон нахоҳад омад. Бо вуҷуди ин, дар моҳҳои охир мо шоҳиди ҳамлаҳои бузурги террористӣ, аз ҷумла алайҳи намояндагиҳои дипломатӣ дар Кобул ва сарҳад бо ҳамсояҳои шимолӣ будем.
Мутаассифона, дар Афғонистон ҳама чиз аз рӯи сенарияи манфӣ инкишоф меебад, қариб ҳамаи ваъдаҳое, ки толибон пас аз ба сари қудрат омадан (мубориза бо созмонҳои байналмилалии террористӣ, таъсиси ҳукумати фарогир, мубориза бо истеҳсол ва қочоқи маводи мухаддир) дода буданд, иҷро нашуданд.
Мо мебинем, ки созмонҳои террористӣ озодона амал мекунанд, дар бораи ҳукумати фарогир сухан намеравад. тибқи иттилои СММ, майдони кишти афюн афзоиш ефта, истеҳсоли маводи мухаддири синтетикӣ баъзан афзоиш ефтааст. Ин тасвири ғамангезро вазъи мардуми афғонистон рӯирост ба бор меорад.
Дар робита ба имкони воридшавии террористон ва ифротгароен, ман фикр намекунам, ки касе ба сарҳади кушоди тоҷикистону афғонистон, ки ҳамзамон сарҳади ҷанубии ИДМ ва СААД аст (сарҳад бо Тоҷикистон зиеда аз 1400 километр-ed), ба озмоиши кушод дучор шавад.
Бо вуҷуди ин, ҳамаи сенарияҳои имконпазири мушкилоти вазъ бо назардошти рушди номусоиди рӯйдодҳо ҳисоб карда мешаванд. Бо ҷониби тоҷикистон робитаҳои зиччи корӣ дар хатти мудофиа, идораҳои махсус ва хадамоти сарҳадӣ нигоҳ дошта мешаванд. Тадбирҳои дахлдори вокуниш мунтазам амалӣ карда мешаванд, аз ҷумла дар шакли коллективӣ.
Кафили амнияти сарҳадҳои ҷанубии минтақаи масъулияти СААД пойгоҳи низомии 201-уми Русия мебошад, ки вазифаи душвор, вале масъулиятноки худро дар ҳамкорӣ бо дӯстони тоҷик бо ифтихор иҷро мекунад.
– Борҳо ба вазир Лавров савол дода шуд, ки аз нуқтаи назари ӯ, онҳое, ки касби дипломатро интихоб кардаанд, бояд кадом принсипҳоро риоя кунанд. Бо дарназардошти он, ки ҷаҳон дар чанд соли охир ба куллӣ тағйир ефтааст, ое талабот ба дипломатияи русия тағйир ефтааст? Ва имрӯз дар назди идораи сиесати хориҷии русия кадом мушкилот истодаанд?
– Дар сиесати хориҷии Русия тағйироти ҷиддӣ ба амал меоянд, баъзе кишварҳо воқеан муносибатро бо Маскав бекор мекунанд. Кишвари мо ҳеҷ гоҳ ҷонибдори қатъи муносибатҳои дипломатӣ набуд, аммо чаро дӯстиро ба онҳое, ки дӯст шудан намехоҳанд, маҷбур кардан лозим аст?
Гузашта аз ин, дар кишварҳои русофобияи ғолиб дипломатҳои мо на танҳо дар кор маҳдуданд, балки ба таҳқир ва таҳқир таҳаммул мекунанд. Метавон гуфт, ки дар давлатҳои номусоид тавассути сафоратхонаҳо ва консулгариҳои русия “хатти фронт” – и ҷанги гибридӣ, ки Ғарб бар зидди Русия оғоз кардааст, мегузарад.
Дар ин ҳолат, перспективаи фаъолияти байналмилалии мо ба он қисмати ҷаҳон, ки бо мо кор карданро идома медиҳад, амалан тамоми Осие, Амрикои Лотинӣ, шарикони мо дар ИДМ, тамоми Африқо мебошад. Ин тамоюл дар консепсияи навшудаи сиесати хориҷии Федератсияи Россия, ки омодагии он дар марҳилаи ниҳоӣ қарор дорад, муқаррар карда мешавад.
Имрӯз, Русия бо иттифоқчиен, шарикон ва ҳамфикрон ҳам дар шакли дуҷониба ва ҳам дар доираи ИДМ, ИИАО, ТШАД, БРИКС, СҲШ дигар иттиҳодияҳои байналмилалӣ фаъолона ҳамкорӣ мекунад. Вазорати Корҳои Хориҷии Русия дар баробари дигар идораҳои марбутаи Русия инро вазифаи аввалиндараҷаи худ медонад.
Дар ин ҷо, дар Тоҷикистон, яке аз кишварҳои наздиктарин ба Русия, иттифоқчии ТШАД ва робитаҳои наздики башардӯстона ва иқтисодӣ бо мо, дипломатҳои рус ба таври бароҳат кор мекунанд. Сафорат дар робита ба ҳайати худ тақвият меебад, дипломатҳои нав меоянд. Ин ба афзоиши ҳаҷми кор вобаста ба рушди ҳамкориҳои русияву тоҷикистон вобаста аст.
– Имрӯз ҷои хидмати дипломатии шумо Душанбе аст. Аммо ин бори аввал нест, ки шумо дар Тоҷикистон ҳастед. Лутфан таассуротро мубодила кунед, ки ҷумҳурӣ дар тӯли зиеда аз 20 сол чӣ гуна тағир ефт?
– Ман бори аввал соли 2000 Ба Тоҷикистон омадам, вақте ки кишвар танҳо аз ҷанги шаҳрвандӣ дур шуд. Ман мебинам, ки дар ин 22 сол ҷумҳурӣ хеле тағйир ефт, таваҷҷӯҳ ба фарҳанги русия, забони русӣ афзоиш ефт. Ба назари Ман, равобит бо Русия танҳо тақвият ефт ва шумораи одамоне, ки ба кишвари мо барои кор мераванд, пайваста меафзояд. Ҳазорон шаҳрванди тоҷикистон дар донишгоҳҳои Русия таҳсил мекунанд.
Гарчанде ки ман то ҳол ба ҳамаи минтақаҳои Тоҷикистон сафар накардаам, бо итминон гуфта метавонам, ки мардум ба ҳама чизҳое, ки мо ба шӯравӣ меномем – фарҳанг, адабиет, кино-аз ҷиҳати ақлӣ ва рӯҳӣ ҷалб шудаанд. Ҷавонон аксар вақт мегӯянд, ки ман мехоҳам бештар рассомон ва овозхонҳои русро бубинам ва жанрҳои гуногун. Мо дар ин самт кор мекунем.
– Имрӯз, бисер донишҷӯени байналмилалӣ орзуи дипломат шуданро доранд. Шумо дар рӯзи корманди дипломатӣ ба онҳое, ки танҳо ин роҳи касбиро интихоб мекунанд, чӣ орзу карда метавонед?
– Ман ҳамеша ба донишҷӯен мегӯям, ки дипломат касби синтетикӣ аст. Бо назардошти таҷрибаи чилсолаи ман, ман гуфта метавонам, ки дипломат бояд дар соҳаҳои гуногун дониш дошта бошад, каме ҳуқуқшинос ва иқтисоддон, филолог ва сиесатшинос, муҳандис ва бинокор, равоншинос ва баъзан ҳатто равоншинос бошад. Албатта, бояд якчанд забонҳои хориҷӣ дошта бошанд. Масалан, барои дохил шудан ба Вазорати Корҳои Хориҷии Русия имтиҳони донистани ду забони хориҷиро супоридан лозим аст – бидуни ин, ба сафари хизматии хориҷӣ рафтан е пешбарӣ шудан ғайриимкон аст. Ин таҷрибаи русии мост.
Дипломатияи русия бо Ватани мо сарнавишти муштарак дорад ва бо он мо марҳилаҳои душвори таърихро аз сар мегузаронем ва аз пирӯзӣ шод мешавем. Ва мо онҳоро дорем, ман боварӣ дорам.
Манбаъ: ria.ru
© АКС аз хадамоти матбуоти сафорати Федератсияи Русия дар Тоҷикистон гирифта шудааст
