29 майи соли 2014 дар заминаи Иттиҳоди гумрукӣ ва Фазои ягонаи иқтисодии Русия, Қазоқистон ва Беларус Иттиҳоди иқтисодии АвруОсиё таъсис дода шуд, ки меъёрҳои иқтисодӣ ва ҳуқуқии кишварҳои узви ИАро муттаҳид мекунад.
То имрӯз аъзои комилҳуқуқи иттиҳодия Арманистон, Белорус, Қазоқистон, Қирғизистон ва Русия мебошанд. Иттиходия бо максади таъмини харакати озоди молхо, хизматрасонй, капитал ва кувваи коргарй, дар сохахои асосии иктисодиёт кор карда баромадани сиёсати ягона ташкил карда шудааст.
Мақсади асосии Иттиҳоди иқтисодии АвруОсиё фароҳам овардани шароити мусоид барои рушди устувори кишварҳои узви ИА бо мақсади баланд бардоштани сатҳи зиндагии аҳолии онҳо мебошад. Ташаккули бозори ягонаи мол, хизмат, сармоя ва ресурсхои мехнатй дар доираи Иттиходия. Модернизатсияи ҳамаҷониба, ҳамкорӣ ва баланд бардоштани рақобатпазирии иқтисодиёти миллӣ дар иқтисоди ҷаҳонӣ.
Дар ИА режими иттиҳоди гумрукӣ мавҷуд аст, ки тибқи он Тарифи ягонаи гумрукӣ ва дигар тадбирҳои ягонаи танзими савдои хориҷии мол бо шахсони сеюм татбиқ карда мешаванд. Режими ягонаи мубодилаи тиҷоратӣ мавҷуд аст, танзими ягонаи гумрукӣ амалӣ карда мешавад, интиқоли озоди молҳо байни худуди давлатҳои аъзои ИА бидуни истифодаи декларатсияи гумрукӣ ва назорати давлатӣ (нақлиёт, санитарӣ, ветеринарию санитарй, фитосанитарии карантин), ба истиснои холатхои пешбининамудаи Шартнома.
Бо максади фаъолияти самарабахши ИА сиёсати хамохангшудаи макроиктисоди татбик карда мешавад, ки тахия ва татбики амалхои муштараки давлатњои аъзои Иттињодро бо маќсади ноил шудан ба рушди мутаносиби иктисодиёт таъмин менамояд. Мутобиқи Шартнома самтҳои асосии пешбурди сиёсати ҳамоҳангшудаи макроиқтисодӣ ташаккули принсипҳои умумии фаъолияти иқтисодиёти давлатҳои аъзои Иттиҳод, таъмини ҳамкории самарабахши онҳо, инчунин таҳияи принсипҳо ва дастурҳои умумӣ мебошанд. барои пешгуии тараккиёти социалию иктисодии тарафхо.
Кишварҳои узви ИА ба мувофиқа расиданд, ки сиёсати ҳамоҳангшудаи нақлиётро ба таъмини ҳамгироии иқтисодӣ, ташаккули фазои ягонаи нақлиётие, ки бозорҳоро дар соҳаҳои нақлиёти автомобилӣ, ҳавоӣ, обӣ ва роҳи оҳан муттаҳид мекунад, амалӣ намоянд.
Шартнома инчунин муқарраротеро дар бар мегирад, ки ҳамлу нақли байналмилалии автомобилӣ аз ҷониби интиқолдиҳандагоне, ки дар қаламрави яке аз давлатҳои ИА ба қайд гирифта шудаанд, бидуни иҷозат ба амал бароварда мешаванд.
Дар созишнома ба истифодаи иқтидори умумии энергетикӣ ва беҳсозии таъминоти байнидавлатии захираҳои энергетикӣ таваҷҷӯҳи махсус дода мешавад:
- ташаккули бозори умумии нерӯи барқ ва таъмини дастрасӣ ба монополияҳои табиӣ дар соҳаи энергетика;
- ташаккули бозори умумии газ ва дастрасӣ ба хадамоти интиқоли газ то 1 январи соли 2025;
- ташаккули бозори умумии нафту маҳсулоти нафтӣ ва таъмини дастрасии хизматрасониҳо дар соҳаи ҳамлу нақли нафту маҳсулоти нафтӣ то 1 январи соли 2025.
Дар ҳудуди давлатҳои ИА бозори умумии меҳнат ва ҳаракати озоди қувваи корӣ амал мекунад. Шаҳрвандони кишварҳои узви ИА, ки мехоҳанд дар Русия, Қазоқистон, Беларус, Арманистон ва Қирғизистон кор кунанд, ба додани ҳуҷҷатҳои махсус ниёз надоранд.
То имрӯз Ҷумҳурии Тоҷикистон узви Иттиҳодияи Аврупо ва ҳатто кишвари нозир нест, аммо тибқи маълумоти БОР, 73% соҳибкорони тоҷик мехоҳанд Тоҷикистонро дар ИА бубинанд. Ба шарофати режими мусоиди ташкили муносибатхои тичоратию тичоратй: Имкониятхои содирнашудаи чумхурй дар самти мамлакатхои иттиход хеле калонанд.
Роҳбари намояндагии тиҷоратии Русия дар Ҷумҳурии Тоҷикистон Евгений Коренков мӯътақид аст, ки дар сурати шомил шудан ба ИА дар дарозмуддат, ифшои иқтидори содиротии Тоҷикистон бештар ба афзоиши ҳосилнокӣ ва болоравии сифати маҳсулот алоқаманд хоҳад буд, ки имкон медиҳад, ба сатњи нави таъминоти берунии мањсулот ва љалби сармоягузории мустаќими хориљї дар навбати худ ба афзоиши мањсулнокии маљмўи иќтисодиёти кишвар мусоидат мекунад.
«Эҷоди бозори ягонаи меҳнат омили рушди Тоҷикистон дар сурати ҳамгироии эҳтимолии он бо ИА хоҳад буд.».
